Պատմական ակնարկ
Ստեփանոս Օրբելյանը գյուղը հիշատակում է Հաբանդ գավառի կազմում և հարկացուցակում նշում 20 միավոր հարկով (Օրբէլեան 1910, 399)։
15-18-րդ դարերում Քաշաթաղի մելիքությունը ծաղկուն, բացառապես հայաբնակ, կիսանկախ կազմավորում էր, որի աթոռանիստ կենտրոններն էին Քաշաթաղ և Խնածախ բնակավայրերը, որտեղ իշխում էին Մելիք-Հայկազյանները: Այս տոհմի հիմնադիրը 15-17-րդ դարերի պատմական աղբյուրներից հայտնի պարոն կամ իշխան Հայկազն էր (1450-1455-ից մինչև 1515-1520 թվականներ), ով սերում էր Խաղբակյան-Պռոշյան իշխանատոհմից (Հասրաթյան 1985, 157; Հովսեփյան 1928, 232):
Սյունիքում Խնածախի դերը մեծանում է հատկապես 16-րդ դարում, երբ Մելիք Հայկազի որդի Մելիք Հախնազարը մելիքության կենտրոնը Քաշաթաղ ավանից տեղափոխում է Խնածախ և կառուցում նոր ապարանք (Հասրաթյան 1985, 158)։
Գյուղի կենտրոնում գտնվող 19-րդ դարի աղբյուրն այժմ էլ ունի կարևոր նշանակություն, ինչպես պատմամշակությին առումով, այնպես էլ խմելու ջրի մատակարարման տեսանկյունից։ Աղբյուրի կենտրոնական հատվածում պահպանվել է շինարարական քառատող արձանագրությունը՝ «Յիշատակ է ախբուրս ալղուլ/եցի Ափու որդի Ռսդամին, Ամ/իրին, Գալուստին, Խաչատո[ւրին],/ Յարապետին, Դանիէլին 1861» (Խուրշուդեան 2023, 225, նկ. 2): Աղբյուրի վերաբերյալ պահպանվել է նաև տեղեկություն, որ կառուցման ֆինանսավորումը կատարվել է ալղուլեցի Դանիէլեան Ռուստամի կողմից, իսկ կառուցողը եղել է Խնածախ գյուղի լավագույն վարպետ Սիմոն Սիմոնյանը (Խուրշուդեան 2023, 225)։
