Ընդհանուր առմամբ, Աջափնյակի մզկիթը շատ նման է Արցախի տարածքում հատկապես 19-րդ դարի վերջերին և 20-րդ դարի սկզբներին կառուցված մզկիթներին: Սրանցից շատերին բնորոշ էր առջևի եռակամար սրահը, սյունազարդ ընդարձակ դահլիճը: Իրենց այս հատկանիշներով Արցախի տարածքում կառուցված մզկիթները որոշակիորեն ազդված են հայկական գավիթներից: Մասնավորապես, եռակամար սրահներն իրենց ուղղակի զուգահեռներն ունեն Արցախի միջնադարյան քրիստոնեական ճարտարապետության մեջ (Մեծարանից վանք, Կոշիկ անապատ, Երից Մանկանց վանք): Ուշագրավ է, որ նման մզկիթների ոճը ձևավորվել և իր տեսքն է ստացել Շուշի քաղաքում և առաջին ու լավագույն օրինակները հենց այդ քաղաքից են: Այս ոճի մզկիթներից առավել ակնառուները, ինչպես Շուշիի Վերին և Ներքին մզկիթները, Աղդամի մզկիթը կառուցվել են Քերբալա Սեֆիխան Ղարաբաղիի կողմից: Բացառված չէ, որ սա էլ նրա նախագիծն է, կամ էլ շինարարներն ուղղակի հետևել են արդեն հայտնի կառույցների ծավալա-տարածական լուծումներին: Հիմք ընդունելով այս ամենը, կարող ենք փաստել, որ մզկիթը կառուցվել է 19-րդ դարի վերջին կամ ավելի հավանական է՝ 20-րդ դարի սկզբին:
Վիճակը պատերազմից առաջ և հետո
Շինությունը կանգուն է, թեև որոշ հատվածներում տանիքը վնասված է կամ փլուզված, պատերին առկա են ճաքեր, իսկ պատերի վերնամասում նկատելի է բուսածածկույթ: Փլուզումներ առկա են նաև հետնամասում՝ պատուհանների հատվածում:
Գրականություն
Մզկիթի մասին մեր տեղեկությունները հիմնվում են Արցախի Հանրապետության ԿԳՄՍ նախարարության կողմից կազմված հուշարձանի վկայագրի ներկայացված տեղեկությունների, ինչպես նաև սեփական դիտարկումների վրա:
