Մարիամաձորի Սուրբ Մինաս եկեղեցին

Տեղադրությունը

Սուրբ Մինաս եկեղեցին գտնվում է Հադրութի շրջանի Մարիամաձոր գյուղի հարավ-արևմտյան մասում (նկ․ 1)։

Մարիամաձոր գյուղը 2020 թվականի հոկտեմբերից օկուպացված է Ադրբեջանի կողմից։

նկ. 1 Եկեղեցին հյուսիս – արևելքից, 2019, լուս․ Գ․ Բուդաղյանի։

Պատմական ակնարկ

Սուրբ Մինաս եկեղեցին կառուցվել է 1601 թվականին, որի մասին վկայում է  մուտքի բարավորի վրա թողնված արձանագրությունը՝ «Թվ[ին]  ։ՌԾ։» (ԴՀՎ 5, 173)։ Ըստ Մ․ Բարխուդարյանի հյուսիսային կամարի վրա արձանագրված էր եկեղեցին կառուցողի հիշատակագրությունը՝ «Ես Ազարիա աբ[ե]ղա Դաւիթ Էրեց, որ շինող եկեղեցոյ շինեցի տէր», նույն կամարի մյուս կողմում, մեկ այլ արձանագրություն՝ «Խաչս Բաղդասարին է, իւր կողակցին ․․․» (Բարխուտարեանց 1895, 73):

Նշված արձանագրությունները ներկայումս չեն պահպանվել։

Ճարտարապետական – հորինվածքային քննություն

Ուղղանկյուն հատակագծով միանավ սրահ է, արևելյան կողմում ավարտվում է ուղղանկյուն խորանով (նկ․ 2)։ Տանիքը  թաղակապ է, արտաքուստ երկթեք, հողածածկ։ Կառուցված է անմշակ քարով և կրաշաղախով։ Ունի 14,7 մետր երկարություն, 7,9 մետր լայնություն, 4,5 մետր բարձրություն։

նկ. 2 Եկեղեցին ներսից, 2019, լուս․ Գ․ Բուդաղյանի։

Միակ մուտքը բացվում էր արևմուտքից։ Լուսավորվում էր արևելքից և արևմուտքից բացվող մեկական լուսամուտներով, որոնք ներկայումս փլված են։ Եկեղեցու ներսում պահպանվել են պատերի մեջ ագուցված խաչքարեր և խաչքարաբեկորներ (նկ․ 3, 4, 5)։

նկ. 3 Եկեղեցու ներսի խաչքարերից, 2019, լուս․ Գ․ Բուդաղյանի։

նկ. 5 Խաչքարի բեկոր եկեղեցու ներսում, 2019, լուս․ Գ․ Բուդաղյանի։

նկ. 4 Խաչքարի բեկոր եկեղեցու ներսում, 2019, լուս․ Գ․ Բուդաղյանի։

Վիճակը պատերազմից առաջ, ընթացքում և հետո

Խորհրդային տարիներին, 1930 ական թվականներին, հակակրոնական պայքարի զոհ դառնալով՝ եկեղեցին  պայթեցվել է, որից հետո մնացել էր կիսավեր (նկ․6, 7):

2020 թվականի ռազմական գործողությունների ժամանակ չի տուժել։ Հետպատերազմյան վիճակի մասին տեղեկություններ չկան։

նկ. 6 Եկեղեցին հարավից, 2019, լուս․ Գ․ Բուդաղյանի։

նկ. 7 Եկեղեցին արևմուտքից, 2019, լուս․ Գ․ Բուդաղյանի։

Գրականություն

1․ Բարխուտարեանց 1895 – Բարխուտարեանց Մ․, Արցախ, Բագու։

2․ ԴՀՎ 5 - Դիվան հայ վիմագրության, պր. 5, Արցախ, կազմեց՝ Ս․ Բարխուդարյան, Երևան, 1982։

3․ Մկրտչյան Շ․, Լեռնային Ղարաբաղի պատմա–ճարտարապետական հուշարձանները, Երևան, 1985։

Մարիամաձորի Սուրբ Մինաս եկեղեցին
Մարիամաձորի Սուրբ Մինաս եկեղեցին
Մարիամաձորի Սուրբ Մինաս եկեղեցին
Արցախ