«Շրմանա քերծ» բերդ-ամրոցը

Պատմական ակնարկ

Հուշարձանի մասին պատմական տվյալները բացակայում են։ «Շրմանա քերծ» բերդ-ամրոցը վավերացված է Արցախի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկում (ԱՀ ԿԳՄՍՆ վկայագիր)  և հիշատակվում Վ․ Բալայանի աշխատությունում (Բալայան 2019, 414)։

Ճարտարապետա-կառուցվածքային քննություն

Հուշարձանը  գտնվում է Գիշի գյուղի բարձրադիր «Շրմանա քերծի» վրա ու զբաղեցնում է բացառիկ մեծ տարածություն։ Ըստ տեղում կատարված ուսումնասիրությունների, հուշարձանն ունեցել է  3 միջնաբերդ, որոնցից գլխավորը գտնվում է կենտրոնում։ Բուն ամրոցն արևելյան, հյուսիսային և արևմտյան կողմերից շրջապատված է եղել ամրոցապատերով, որոնց լայնությունը 2 մետրից ավելի է։ Արևմտյան կողմում (հյուսիս-հարավ ուղղությամբ) պարսպապատի երկարությունը 250-300 մետր է, հյուսիսային կողմից՝ մոտ 500 մետր։ Հարավային հատվածներում պարիսպների հետքեր չեն նկատվում և ըստ էության գրեթե չեն էլ եղել, քանզի այդ հատվածը ժայռեղեն-դժվարանց է (ԱՀ ԿԳՄՍՆ վկայագիր; նկ․ 1-4)։ Ամրոցը ընդգրկում է նաև «Քյամալանց» աղբյուրը (նկ․ 5)։