Ստեփանակերտի Մազի կամուրջը

Պատմական ակնարկ

Ստեփանակերտի Մազի կամրջի մասին տեղեկությունները սակավաթիվ են։ Այսպես, խոսելով Արցախի գետերի մասին, եպիսկոպոս Մակար Բարխուդարյանցը գրում է․ «Գարգար գետակն, որ սահմանագիծ է Խաչեն և Վարանդայ գաւառների, կազմուում է հինգ գլխաւոր վտակներից․ որք են՝ Ա, բուն Գարգար, որ բղխում է Քիրս լեռնաշխթայի Զառիստ սարերի հիւսիսային և հարաւային լանջերից և հոսում Շուշի քաղաքի հիւսիս–արևմտեան անդնդախոր ձորով։ Բ, բղխում է Քիրս լեռնաշղթայի հիւսիսահայեաց լանջերից և հոսում ահարկու ապառաժների միջով՝ յիշեալ քաղաքի հարաւ-արևելեան կողմով։ Երկու վտակներս միանում են Մազի կամրջի ստորոտում» (Բարխուտարեանց 1895, 6)։

Մազի կամուրջը ներկայացված է նաև Ս․ Կարապետյանի աշատանքում․ «Գտնվում է Արցախի Հանրապետության մայրաքաղաք Ստեփանակերտի հարավարևմտյան եզրին Կարկառ գետի ձախակողմյան վտակի վրա։ Միաթռիչք է, կառուցված անմշակ քարով, կրաշաղախով (թաղակիր կամարի անկյունաքարերը սրբատաշ քարից են)։ Համաձայն գետի հոսքընդեմ ճակատի սրբատաշ կամարի կողպեք քարին փորագրված արձանագրության՝ կառուցվել է 1825 թ․ Թվին ՌՄՀԴ․» (Կարապետյան 2009, 100)։

Ճարտարապետական-հորինվածքային նկարագրություն

Կամուրջը միաթռիչք է, կառուցված անմշակ քարով, կրաշաղախով, իսկ թաղակիր կամարի անկյունաքարերը սրբատաշ քարից են: Թռիչքի երկարությունը 4,13 մետր է, անցուղու լայնությունը` 7,68 մետր (Կարապետյան 2009, 100)։