Բռի եղցի վանքը
Գտնվում է Արցախի Մարտունու շրջանի Հացի գյուղից 0,6 կմ հյուսիս-արևելք:
Այն իր տարածական սփռվածությամբ Արցախի ամենաընդարձակ վանքն է: Բաղկացած է բլրի գագաթին տեղադրված մատուռ-եկեղեցուց, մեկ միասնական գավիթ ունեցող երկու եկեղեցիներից, բլրի ստորոտում տեղադրված չորրորդ եկեղեցուց, երեք որմնափակ խաչքարերից: Տարածքում պահպանվել են մի շարք վավքրիստոնեական կոթողներ (5-7-րդ դարեր), 12-19-րդ դարերի գերեզմանոցը:
Կառույցները ներսից եղել են սվաղապատ` բռի (արցախայն բարբառում բռի նշանակում է կրաշաղախով սվաղ), որից էլ առաջացել է վանքի ժողովրդական անունը:
Բռի եղցու եկեղեցիները` կառուցված 13-րդ դարի երկրորդ կեսին, առանձնանում են նրանով, որ արևմտյան պատերը հիմնականում շարված են հատուկ այդ նպատակով պատրաստված խաչքարերով: Կառույցների պատերում ներդված են նաև մինչ այդ ատածքում գտնվող խաչքարեր:
Վանքը առանձնանում է նաև նրանով, որ արձանագրությունները պահպանել են այն կառուցող երկու ճարտարապետների` Խաչինեկ Անեցու և Շահենի անունները:
Վանքի կառույցները արցախյան երկու պատերազմների ժամանակ չի տուժել: Բլրի խմբի եկեղեցիներն ու գավթի ծածկերը փլուզման եզրին են: Բլրի ստորոտոի եկեղեցու ծածկը վաղուց փլված է:
Վանքը գտնվում է արցախա-ադրբեջանական ներկա սահմանից մոտ 300-400 մետր հեռավորության վրա և հատուկ վերհսկողության կարիք ունի:
Fig. 1 The group atop hill, photo by H. Petrosyan
Fig. 3 The west facade of the chapel church, photo by H. Petrosyan.
Fig. 2 The chapel church from the southwest, photo by H. Petrosyan.
Fig. 4 The gavit and the entrance to one of the churches,photo by H. Petrosyan.
Fig. 5 The view of the fourth church from the northwest, photo by H. Petrosyan.
Fig. 6 The western facade of the fourth church, photo by H. Petrosyan.
Fig. 7 Walled khachkars, photo by H. Petrosyan.
Fig. 8 Photo by H. Petrosyan.
Fig. 9 Photo by H. Petrosyan.
Fig. 10 Photo by H. Petrosyan.
The monastery of Bri Yeghtsi
Artsakh