Եկեղեցի Մարխաթուն

Տեղադրություն

Մարխաթուն եկեղեցին (նկ․ 1) գտնվում է Հադրութի շրջանի Մեծ Թաղեր գյուղից 1,5-2 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևելք` Լուսավորչի և Մարխաթուն սարերի միջակա փեշերին փռված մի անտառապատ բացատում։

2020 թվականին սանձազերծված պատերազմի հետևանքով Մեծ Թաղեր գյուղը գտնվում է ադրբեջանական օկուպացիայի տակ։

Պատմական ակնարկ

Եկեղեցու կառուցման մասին պատմական վկայություններ չեն պահպանվել։ Մարխաթուն անունը ստուգաբանվում է որպես Մայր խաթուն՝ այսինքն Մայր տիրուհի և թերևս Աստվածամոր տեղական անվանումներից է (Աբրահամյան 2009, 33):

Ճարտարապետական – հորինվածքային քննություն

Միանավ ուղղանկյուն հատակագծով, արևելյան կիսաշրջան խորանով սրահ է (նկ․ 2, չափերը` 8,8 մետր երկարություն, 5 մետր լայնություն, 5,5 մետր բարձրություն)` կառուցված տեղական անմշակ քարով և կրաշաղախով: Ներքուստ թաղակապ է, արտաքուստ ունի երկլանջ տանիք։ Թաղը հենվում է պատկից կամարներով ստեղծված պահունակի վրա:

Մուտքը արևմուտքից է, քանդված են հենասյուների սրբատաշ քարերը (նկ․ 3) ։ Երկու լուսամուտները բացվում են արևելյան և արևմտյան կողմերից (նկ․ 4, 5)։ Խորանի` սրահին ուղղված կամարը շարված է եղել սրբատաշ սալերով, որից մի փոքր հատվածն է պահպանվել (նկ․ 6)։ Ըստ վիմագրի, եկեղեցին կառուցվել է «թվ․ ։ՌԾԲ:»` 1603 թվականին (Բարխուտարեանց 1895, 57)։ Եկեղեցու խաչքարերից պահպանվել են երկուսը, որից մեկը (չափերը` 0,64×0,34 մետր), գտնվում է եկեղեցու ներսում (նկ․ 7), մյուսը (նկ․ 8) տեղափոխվել և տեղադրվել է Մեծ Թաղերի գյուղամիջյան Ամենափրկիչ եկեղեցում։

Եկեղեցու շրջակայքում՝ հիմնականում արևելյան և հյուսիս- արևելյան մասում, պահպանվել է հին գերեզմանոցը ՝ բազմաթիվ տապանաքարերով։