Առաքելի սբ․ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցին

Պատմական ակնարկ

Առաքել գյուղը գտնվում է Հադրութ քաղաքից 9-10 կիլոմետր դեպի հարավ-արևելք։ Ըստ գյուղացիների բանավոր տեղեկությունների՝ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցին կառուցվել է 1902-1907 թվականներին, առաքելցի բաքվաբնակ մեծահարուստ Մակիչ Գրիգորյանի միջոցներով, ով եկեղեցու վրա ծախսել է 30 հազար ոսկե դրամ։ Եկեղեցու նախագծումը պատվիրել է Թիֆլիսի ճարտարապետներին։

1991 թվականին «Օղակ»  օպերացիայի արդյունքում Առաքել գյուղը հայաթափվել է և ամբողջությամբ թալանվել ու հրո ճարակ դարձել ադրբեջանցիների կողմից։ Ազատագրվել է 1993 թվականի օգոստոսին։ 1996 թվականից «Ֆրանս-Ղարաբաղ» կազմակերպության միջոցներով սկսվել է գյուղի վերականգնման աշխատանքները և գյուղացիների մեծ մասը վերադարձել է Առաքել։

Ճարտարապետական-հորինվածքային քննություն

Եկեղեցին ծավալային լուծմամբ ուղղանկյուն դահլիճ է, որն արևելյան մասում ավարտվում է կիսաշրջանաձև խորանով։ Խորանի երկու կողմերում տեղադրված են զույգ ավանդատները։ Գմբեթը նստած էր չորս խաչաձև սյուների և դրանք իրար կապող կամարների վրա (նկ․ 3, 4)։ Եկեղեցին կառուցված է գորշ գույնի սրբատաշ և կոպտատաշ բազալտե քարերով։ Ունի 20,5 մետր երկարություն, 16 մետր լայնություն, բարձրությունը գմբեթի հետ միասին կազմում էր 18 մետր։ Ունի երեք մուտք, որոնք բացվում են արևմտյան, հյուսիսային և հարավային կողմերում, լուսավորությունը ստանում էր թվով տաս մեծ լուսամուտներից (նկ․5, 6)։ 1960-ական թվականներին պատահաբար հայտնաբերվել է որպես մետաղի ջարդոն հանձնված զանգը, որն հանձնվել է մարզային թանգարանին։ Այժմ այն գտնվում է Արցախ հայրենագիտական թանգարանում։