Արախիշի եկեղեցին

Կառույցն արտաքին չափերն են 12,30x5,20 մետր,  պատերի հաստությունը՝ 90 սանտիմետր (Կարապետյան 1999, 169)։ Հարավային պատի միջնամասում դիտելի է հորիզոնական կոշտացնող գոտին (հավանական է, այն բոլորել է ողջ կառույցը), ինչը նույնպես առաձնահատուկ դրևորում է: Պահպանված թաղի և գմբեթարդի պայտաձև կամարները և պահունակներըը սրբատաշ են (նկ. 4): Կառույցի հավանական թվագրությունը, նկատի ունենլով պայտաձև ծավալները, կարելի է համարել 9-10-րդ դարերը: Եկեղեցու արևմտյան հատվածը չի պահպանվել, և կարելի է խոսել միայն 2 մուտքերի (հյուսիսային և հարավային կողմերից) առկայության մասին:

Գերեզմանատունը նույնպես բավական վնասված է, բայց պահպանվել են 20-ից ավել խաչքարեր (նկ․ 5)  և տապանաքարեր, որոնց մի մասը արձանագիր են։

Վիճակը պատերազմից առաջ, ընթացքում և պատերազմից հետո

Արախիշի վանքը պայթեցվել է 1983 թվականին (նկ․ 6), հետագայում որևէ էական փոփոխության չի ենթարկվել ։

Մատենագրական քննություն

Հետազոտող Ս․ Կարապետյանն իր «Հայ մշակույթի հուշարձանները Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված շրջաններում» գրքում ներկայացրել է Արախիշի վանքն ու արձանագրությունները, բայց այն անվանում է Արքո Ներքին և թվագրում 12-13-րդ դարերով (Կարապետյան 1999, 168-169)։