Թալիշի սբ. Ամենափրկիչ եկեղեցին
Տեղադրություն
Եկեղեցին գտնվում է գյուղի մեջ՝ նախկին մշակույթի տնից հյուսիս-արևելք։
Պատմական ակնարկ
Ըստ Մ. Բարխուդարյանցի, եկեղեցին կառուցվել է 19-րդ դարի վերջին, ավելի ստույգ՝ 1894 թվականին, տեղի բնակիչների ծախսերով (Բարխուտարեանց 1895, 226, նկ․ 1)։
նկ. 1 Եկեղեցու արտաքին տեսքը հյուսիսից, լուս․՝ Ս. Դանիելյանի։
Ճարտարապետական-հորինվածքային նկարագրություն
Հուշարձանը եռանավ բազիլիկա է՝ կառուցված տեղական սրբատաշ և կոպտատաշ բաց դարչնագույն քարերով։ Ութ պատկից և չորս առանձին սյուներով կազմվող կամարները աղոթասրահը բաժանում են երեք նավերի (նկ․ 2): Սյուներն ու կամարներն իրականացված են սրբատաշ քարերով: Հյուսիսային պատի արևմտյան մասում ներկառուցված է մկրտության ավազանը: Հուշարձանի չափերն են՝ 21.75 մետր երկարություն և 13.1 մետր լայնություն:
Թաղակապ է, ծածկը՝ թիթեղապատ։ Ի սկզբանե եկեղեցին ունեցել է երկու դուռ, որոնք բացվում էին հյուսիսային և հարավային կողմերից (Բարխուտարեանց 1895, 226-227)։ Ավելի ուշ հարավային դուռը փակվել է։ Արևելքից եկեղեցին ունի երեք, արևմտյան կողմից՝ մեկ, հյուսիսից՝ երկու, հարավից երեք լուսամուտ:
նկ. 2 Եկեղեցու ներքնատեսքն արևմուտքից, լուս․՝ Ս. Դանիելյանի։
Վիճակը պատերազմից առաջ, ընթացքում և պատերազմից հետո
Պատերազմից առաջ եկեղեցին ամբողջությամբ կանգուն էր։ Ինչպես պատերազմի ընթացքի, այնպես և պատերազմից հետո հուշարձանի մասին որևէ տեղեկություն հայտնի չէ։
Մատենագրական քննություն
Եկեղեցին համեմատաբար նոր է կառուցվել, ինչի պատճառով սկզբնաղբյուրները սակավ են։ Մեր նկարագրությունը հենվում է Մակար Բարխուտարյանցի փոխանցած տեղեկությունների և Արցախի Հանրապետության ԿԳՄՍ նախարարության կողմից կազմված հուշարձանի վկայագրի ներկայացված տեղեկությունների վրա։
Գրականություն
- Բարխուտարեանց 1895 – Բարխուտարեանց Մ․, Արցախ, Բագու, Արօր:
Թալիշի Սբ. Ամենափրկիչ եկեղեցի
Արցախ