Վանանդի (Մազրա) եկեղեցին

Պատմական ակնարկ

Մազրա գյուղի և նրա կենտրոնում գտնվող եկեղեցու մասին պատմական տեղեկություններ գրեթե չունենք: Գյուղը թերևս հայաթափվել է 18-րդ դարում, քանի որ եկեղեցու կառուցման ժամանակ՝ 1694 թվականին, բնականաբար գյուղը հայաբնակ էր:

Ճարտարապետա-հորինվածքային նկարագրություն

Եկեղեցին հատակագծում միանավ է, ունի թաղակապ հորինվածք, ավագ խորանի երկու կողմերում ավանդատներով (նկ. 1): Եկեղեցին գտնվում է գյուղի կենտրոնում  (նկ. 2): Կառուցված է կոպտատաշ և սրբատաշ բազալտե քարերով (նկ. 3): Եկեղեցու չափերն են 14,15X8,15 մետր: Եկեղեցու միակ մուտքը հարավային կողմից է, որի բարավորի արձանագրությունը միտումնավոր վնասված է և դժվարությամբ է ընթերցվում (նկ. 4): 8 տողանոց արձանագրությունը հայտնում է, որ այն կառուցել է խոջա Պետրոսը՝ հիշատակ իրեն «եւ իւր կողակիցն, որդոցն՝ Յովանէսին, ծնողացն՝ Մալիքսէթին, Մարուն, եղբա(ր)ցն Առ|աքէլին, Մարգարին… առ(ա)ջնոր|դն Յոհանէս եւ տ(էր)ն գեղ(իս)… մալիք Կալուստ, վերակացուն՝ տ(է)ր Սարգիսն…, թվին ՌՃԽԳ» (Կարապետյան 1999, 188): Խորհրդային տարիներին եկեղեցին ադրբեջանցիներն օգտագործել են որպես անասնակերի պահեստ: Եկեղեցու արևելյան ճակատի խաչաձև պատուհանը կրում է հրազենի հետքեր (նկ. 5) Եկեղեցու հարավային պատի մոտ ընկած է 16-17-րդ դարերի վնասված մի խաչքար (նկ. 6):