Հոչանցի սբ. Ստեփանոս եկեղեցին

Տեղադրություն

Եկեղեցին գտնվում է Քաշաթաղի շրջանի Հոչանց գյուղի կենտրոնում՝ բարձունքի վրա։

Պատմական ակնարկ

Քաշաթաղի գավառի առավել հայտնի ու պատմական հարուստ անցյալով նշանավոր գյուղերից է Հոչանցը։ Գյուղի առաջին հիշատակությանը հանդիպում ենք Ստ. Օրբելյանի կազմած Աղահեճ գավառի գյուղերի ցուցակում՝ Հունչաք ձևով (Օրբելեան 1912, 372)։ Գյուղը հիշատակվում է նաև 17-րդ դարի սկզբներին երբ Տաթևի անապատից հեռացած երկու եպիսկոպոսներ նրա մերձակայքում հիմնում են Հոչանց անապատը (Դաւրիժեցի 1896, 260) և 17-րդ դարի վերջին, երբ Կարբի գյուղի հայերն այդ գյուղի մոտ ընդհարվել էին վրանաբնակ քրդերի հետ (Զաքարեայ 1870, 9):

Եկեղեցու մասին առաջին տեղեկությունը 19-րդ դարի վերջից է, հայաթափ գյուղի լքված եկեղեցին քրդերն օգտագործում էին որպես անասնակերի պահեստ (ԱՀ 1898, 50): Դեռևս անցած դարի 60-ական թվականներին եկեղեցու արևմտյան պատի մեջ պահպանվում էր մի սալաքար հետևյալ արձանագրությամբ. «Յանուն այ. ես Հէկազ/ սրանոցին հայրէնի/իքն`:Դ։ բաժին/. Ա։ իմ էր` ետ/վի վախմ Ըստ/եփանոս ... (ԴՀՎ 5, 194): Արձանագրությունից պարզ է դառնում, որ եկեղեցին կոչվում է սուրբ Ստեփանոս:

Ճարտարապետական-հորինվածքային նկարագրություն

Եկեղեցու կառուցման ժամանակի մասին ստույգ տվյալներ չկան։ Դատելով նրա ճարտարապետական տիպից, այն հավանաբար կառուցվել է 17-րդ դարի երկրորդ կեսին (նկ. 1)։ Այն միանավ, թաղածածկ հորինվածքով, անմշակ քարով և կրաշաղախով կառուցված շինություն է։ Ունի ավագ խորան, հարավից բացված միակ մուտք, չորս ճակատներից բացված մեկական՝ դեպի ներս լայնացող լուսամուտ և հյուսիսային պատի մեջ մկրտության ավազան, պատերի մեջ ագուցված է մի քանի խաչքար։ Արտաքին չափերն են՝ 13,40*8,15 մետր։